Abdulhamit Han'ın il il petrol haritası

I. Abdülhamit'in yaptırdığı petrol rezervi çalışmasına göre,
Diyarbakır, Mardin, Siirt ve Hakkâri illerinde rezervler tespit
edilmiş. İşte il il raporlaştırılan Güneydoğu'nun petrol yatakları:

Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü'nce basılan "Osmanlı
Döneminde Irak" isimli kitapta II. Abdülhamit döneminde maden mühendisi
Paul Groskoph'a yaptırılan petrol araştırmasının raporları ve
haritaları yayımlandı. Musul, Kerkük, Bağdat ve Erbil'de gösterilen
petrol yataklarının yanı sıra Diyarbakır, Mardin, Bismil, Siirt,
Hakkâri gibi bugün Güneydoğu Anadolu sınırları içindeki petrol
yatakları da tespit edilmiş.
Bundan tam 106 yıl önce Sultan II. Abdülhamit, Hazine-i Hassa'dan, yani
padişahın şahsi malından ödenek çıkararak geniş kapsamlı bir petrol
rezervi çalışmasına girilmesi için emir verdi. Sultan'ın kendi
parasıyla yaptırdığı çalışmada yabancı ve yerli mühendisler yer aldı.
Musul ve Bağdat çevresinde, Dicle ve Fırat nehirleri havzasında petrol
taraması yapıldı. Alman maden mühendisi Paul Groskoph ve Habip Necip
Efendi yönetimindeki araştırma ekibi, çalışmalarını 22 Ekim 1901'de
Sultan II. Abdülhamit'e rapor olarak sundu.

Dağlardaki petrol
Yakın zamana kadar içeriği hakkında pek fazla bilgi sahibi olunmayan
"Sultan'ın petrol haritası", Güneydoğu Anadolu illerinde de petrol
bulunabileceğini gösteriyor. Haritayı hazırlayan heyet, Bitlis Suyu
denilen çayın kıyısı boyunca önemli petrol rezervleri belirlediklerini
belirtiyor.
Heyetin başkanı Paul Groskoph, petrol noktalarını tek tek gezerek
tespit ettiklerini aktarırken, takip ettikleri güzergâhı da isimlerine
kadar raporda anlatıyor. Groskoph, Hakkâri, Bingöl, Siirt dolaylarında
ve Dicle Nehri kıyısında zengin petrol rezervlerinin bulunduğunu
kaydediyor.
Dicle Nehri kıyısında suların yükselmesi nedeniyle bazı noktalarda
yeterli araştırmayı yapamadıklarını da raporuna ekleyen Groskoph,
nehrin kıyısı dışında, Dicle'nin kıyı şeridi boyunca uzayıp giden
yüksek dağlarda da petrol bulunduğunu kaydetmiş.
Yine de o dönemin teknik imkânları açısından 900 metre yükseklikteki bu
dağlardan petrolün çıkarılmasının zorluğuna değinerek, aynı zamanda bu
yüksek dağlardan petrolün taşınmasının maliyeti artıracağına dikkat
çekiyor.

Bitlis Çayı kıyısı
Güneydoğu Anadolu'nun tamamı ve Doğu Anadolu'nun bir bölümünü kapsayan
petrol haritasında Diyarbakır, Mardin, Bismil, Hazro Çayı etrafı,
Sinan, Botan Çayı etrafı, Batman Çayı etrafı, Dicle bölgesi, Midyat,
Bedran, Tulan, Siirt, Habur, Fındık, Cizre, Habur Çayı etrafı, Bitlis
Çayı kıyısı ve Hakkâri'de (Çölemerik) önemli petrol yataklarının
bulunduğu kaydediliyor.

Petrol araştırmaları buralarda yapıldı

İşte Musul ve Bağdat havalisinde Dicle-Fırat nehirleri havzasında
yapılan petrol araştırmalarının yerlerini gösteren harita ve il il
liste:

İŞTE O YERLER:
1 Diyarbakır
2 Mardin
3 Bismil
4 Hazro çayı
5 Sinan
6 Batman çayı
7 Dicle
8 Midyat
9 Bedran
10 Bitlis Suyu
11 Tulan
12 Siirt
13 Botan Çayı
14 Habur
15 Fındık
16 Cizre
17 Dehuk
18 Zaho
19 Habur Çayı
20 Çölemerik (Hakkâri)
21 Ahmediye
22 Bisan
23 Alkuş
24 Akra
25 Büyük Zap
26 Revanduz
27 Musul
28 Karakuş
29 Nemrut
30 Küçük Zap
31 Erbil
32 Köysancak
33 Altınköprü
34 Şargat
35 Hamrin Dağı
36 Kerkük
37 Taşhurmatı
38 Tavuk
39 Karadağ
40 Süleymaniye
41 Karadağ
42 Aksu
43 Tuzhurmatı
44 Kefri (Salahiye)
45 Deli Abbas
46 Tikrit
47 Samarra
48 Haso Çayı
49 Narib Suyu
50 Diyale Suyu
51 Ramadi
52 Felluce
53 Mendeli
54 Bakuba
55 Kâzımiye
56 Bağdat
57 Museyyeb
58 Hılle
59 Kerbela
60 Hit
61 Fırat
62 Anah
63 El-Kadim
64 Ebu Kemal
65 Meyadin
Irak'ta Osmanlı'nın şefkat izleri
Başbakanlık Devlet Arşivleri'nin hazırladığı “Osmanlı Döneminde Irak”
kitabı, Osmanlının imar ve bayındırlık çalışmalarına verdiği önemi plan
ve belgelerle gözler önüne serdi.