Fizyognomi Nedir?
"Fizyognomi" terimi, Yunanca physis-doğa ve
gnomon-yorum kelimelerinin birleşimidir. Giovanni Battista Della Porta
(1535-1615)´ya göre gnomon, aynı zamanda yasa, kural anlamına
gelmektedir; yani, fizyognomi "doğa yasası" demektir. Della Porta´ya
göre, doğanın belli kurallarına uyarak "belli vücut biçimlerine göre
belli ruh hallerini" öğrenebiliriz. Çok eski dönemlerden başlayarak,
bilginler insanın yüz yapısı ile karakteri arasında bir ilişki kurmağa
çalışmışlardı. Bu yöntemin temelinde insanın beden yapısı ve
psikolojisi arasında doğal bir bağlantının olduğu inancı yatmaktaydı.
Bilimsel temelden yoksun olmasına rağmen fizyognomi, karakter
özelliklerinin tipolojisi için önayak olmuştur.
F.J. Gall 1805 yılında yayınladığı "Yeni Anatomik ve
Fizyolojik Sistem" adlı eserinde kafatası haritasını çizmiştir. 1. ve
2. şekillerde kafatasının önden ve yandan görünümü verilmiştir.
Gall´a
göre 2,3,9,15-21 rakamlarıyla işaretlenmiş yetenekler sadece insana
aittir. Diğer yetenekler insanların yanı sıra hayvanlara da aittir. 3.
ve 4. şekillerde kafatası iki taraftan görüntülenmiştir: önden ve
yandan...
Şekil 1. Alın kısmı
1. Fiziksel sevgi
2. İyilik, şefkat, ihsan
3. Çelişki hissi
4. Kişilik, bireylik, ferdiyet hissi
5. Hilekarlık
6. Hırsızlığa yatkınlık
7. Onur
8. Şöhret tutkusu, ihtiras
9. Tedbirlilik, dikkatlilik
10. Eğitilme, ehlileştirilme
11. Mekan içgüdüsü.
12. Yüz hafızası
13. Sözel hafıza
14. Benzerliyi hızlı algılama yeteneği.
15. Metafizik akıl
16. Zeka
17. Şiirsel yetenek.
18. İyi kalplilik, açık yüreklilik
19. İmitasyon, taklit
20. Dinsel içgüdü
21. istikrarlılık, dengelilik
22. Tedbirlilik, dikkatlilik
23. Kişilik içgüdüsü.
Şekil 2. Yan kısım
1. Fiziksel sevgi
2. Çelişki hissi
3. Kişilik, bireylik, ferdiyet hissi
4. Hilekarlık
5. Hırsızlığa yatkınlık
6. Onur
7. Şöhret tutkusu, ihtiras
8. Tedbirlilik, dikkatlilik
9. Eğitilme, ehlileştirilme
10. Mekan içgüdüsü
11. Yüz hafızası
12. Sözel hafıza
13. Benzerliği hızlı algılama yeteneği
14. Metafizik akıl
15. Zeka
16. Şiirsel yetenek
17. iyi kalplilik, açık yüreklilik
18. İmitasyon, taklit
19. Dini içgüdü
20. istikrarlılık, dengelilik
21. Tedbirlilik, dikkatlilik
22. Kişilik içgüdüsü
23. Görünümü muhafaza etme içgüdüsü
24. Düşüncelerini kolayca ifade ederek konuşabilme yeteneği
25. Ses hissi
26. Mekanik içgüdü
27. Sayısal his
28. Dostluk, egemenlik altında olma.
29. Suçluluk, hırsızlık.
Şekil 3. İnsan Kafatası
I. Eğitilme yeteneği
2. Yer ve yön hissi
Kişilik hisleri
3. Renk hissi
4. Ses hissi
5. Sayı
6. Konuşma
7. Dil yeteneği
8. Sanat hissi
9. Hırsızlık
10. Benzerliyi hızlı algılama yeteneği
11. Felsefi zeka (l2 ile birleşiyor)
12. Muhakeme hissi
13. Organizatörlük yeteneği (9,10-12,14) iyi kalplilik
14. Dinî konulara ilgi
15. Taklit, imitasyon hissi (14 ile birleşiyor)
Şekil 4. İnsan kafatasının yandan görünümü
L Eğitilme yeteneği
2. Yer ve yön hissi
3. Renk hissi
4. Ses hissi
5. Sayı
6. Sanat hissi
7. Hırsızlık.
8. Benzerliği hızlı algılama yeteneği.
9. Felsefi muhakeme
10. Zeka
11. Organizatörlük yeteneği.
12. iyi kalplilik
13. Dini konulara ilgi
14. Taklit hissi.
15. Kararlılık.
16. Cinsel eğilim hissi.
17. Kişisellik hissi
18. Dostluk, asılılık.
19. Savaşkanlık, yırtıcılık
20. Adam öldürme
21. Hilekarlık
22. Kibirlilik
23. Şöhret tutkusu
24. Tedbirlilik, ölçülü davranma.
Gall´ın
sistemi dışında başka sistemler de mevcuttu (örneğin, "Spurzheim
sistemi"). Ayrıca ünlü frenoloji bilim adamı Casare Lombroso´yu örnek
gösterebiliriz. Bir hekim olan Casare Lombroso mahkumların kişilikleri
üzerinde incelemeler yapmış, bunların birçoklarını gözlem altında
bulundurmuş, huy ve hareketlerini, düşüncelerini, yaşayış ve
geçmişlerini araştırmış; cezaevlerinde ölen mahkumların cesetleri
üzerinde otopsiler yapmıştır. Bütün bu deneylerden sonra Lombroso bazı
İnsanların suçlu olarak doğdukları kanaatine varmıştır.
Lombroso´ya
göre, doğuşta suçlu adı verilen bu suçlular, bedenlerinde bulunan bazı
gayri tabiilikler, stigmat veya anomaliler ile ayrılırlar. Fizik,,
biyolojik ve psikolojik olarak sınıflandırılan bu anomaliler onları
iradeleri dışında suç işlemeye yöneltir. Lombroso´ya göre, fizik
anomalleri çeşitli suçlu kategorilerinde başka başkadır, örneğin, adam
öldüren ve hırsızlar, bakışlarının ve fizyonomilerinin belirtileriyle
birbirinden ayrılırlar. Adam öldürenlerin bakışları soğuk, donuk,
sabittir; gözleri kanlıdır. Hırsızlarda ise bakışlar hileli, hareketli
ve gözler eğridir.
Yüz yapısı, beden yapısı ve insan karakter
arasında bağlantı kuran görüşler belli bir zaman sonra eleştirilere
uğramış ve hesap olunmaya başlamıştır. Fakat, bu sistemler, çağdaş
psikolojide birçok hususta temel dayanak oluşturmuştur. Yüz biçimi ve
beden yapısı, iç salgı bezlerimizin oluşturduğu dengeleşmeyle, karakter
ve şahsiyet özelliklerimiz arasındaki ilişkiler, frenolojiyi
geliştirenler tarafından bilimsel olmayan yöntemlerle araştırılmıştır.
Ancak değişen çalışmaların özü değil, yalnızca yöntemleri olmuştur.
Anasayfa
