Kültür Nedir?

Konu: Kültür Nedir? Paz Mart 28, 2010 10:45 am

Kültür Nedir?

Kültür kavramını en başta sözlük anlamıyla
tanımlayabiliriz: Bir toplumun duyuş düşünüş birliğini oluşturan,
gelenek durumundaki her türlü yaşayış, düşünce, dil ve sanat
varlıklarının topu, belli bir konuda edinilmiş geniş ve sistemli bilgi.
Bir başka tanımlaması ise şöyledir: Tarihsel ve toplumsal gelişme süreci
içinde yaratılan her türlü değerlerle bunları kullanmada, sonraki
kuşaklara iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine
egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların tümü. Üçüncü sözlük tanımı şu
şekildedir: Akıl yürütme, eleştirme ve beğeni yeteneklerinin öğrenim,
deney ve yaşantılar yoluyla geliştirilmiş olan biçimi.
Kültür latince kökenli bir kelime olup dilimize
Amerikanca ve Fransızca'dan girmiştir. Latince cultura, toprağa
birşeyler ekip ürün almak, üretmek anlamında kullanılıyordu. Voltaire
Fransız Devrimi öncesinde Culture’ü insan zekasının oluşumunu ve
gelişmesini belirleyen bir terim olarak kullanınca sözcük değişik bir
anlam kazanmıştır. Fransızca’dan Almanca’ya cultur biçiminde geçen
sözcük daha sonra tüm Avrupa dillerine yayılmıştır. Fransızca’da
kültürün karşılığı irfandır. İrfan kelimesinin sözlük anlamı ise;
anlama, bilme, gerçeğe ulaştırıcı güçlü seziştir. Daha çok tinsel ve
manevi değerleri içermiştir. Amerikanca’da kültürün karşılığı
medeniyettir. Medeniyet ise uygarlık yani insanların doğaya egemen olma,
toplum olarak daha iyi bir yaşama ulaşma çabalarından çıkan sonuçların,
bilim, teknik, sanat ve kültürün tümünü kapsar. Sonuç olarak bilim ve
tekniğin, sanat ve kültürün gelişmesi, ilerlemesiyle yaratılan yaşama koşullarının, yaşama biçiminin
incelmesi, yetkinleşmesi durumudur. Dolayısıyla Amerikanca kültürün
karşılığına maddi kültür daha denk düşer.
Medeniyet, insanlığın çalışarak ortaya koyduğu teknik
eserlerin bütününden ibarettir. Kültür ise, bir toplumu kendi tarihi
içinde meydana getirdiği değer hükümlerinin bütünüdür. Bunlar ilim,
sanat, ahlak ve dine ait değerlerdir. Medeniyet, kültür yaratan
düzendir. Bu durumda kültür ve medeniyet kavramlarını birbirinden
ayırdıktan sonra kültürün oluşumuna etken olan değerler, durumlar ve vs.
önem kazanır. Her toplumun kendi kültürü vardır ve kültürün yükselmesi,
ilerlemesi ve gelişmesi medeniyetin doğuşunu sağlar. Sosyolojik
çerçevede en geniş sınırlarına ulaşan kültür kavramı ‘bir yaşama
biçimidir.’ Bu yaklaşımda bir toplumda bulunan ve bulunmayan bütün ifade
ve etkileşim biçimleri önem kazanır. Bu anlamda kültür, insan olarak
belli bir toplumda öğrendiklerimizle, davranış, düşünce sistemimizin
toplamı sayılabilir. Bir bakıma ne yediğimiz, ne içtiğimiz, ne
okuduğumuz, nelere sempati ile yaklaşırken, nelere tepki duyduğumuz, ait
olunan grup, küme ya da toplumu karakterize eder. Günümüzde iletişimin
son derece hızlı yapılabilmesi kültürel ve bilimsel gelişmelerin, anında
yayılmasına olanak sağlamıştır. Bu durum kültürlerin birbirleriyle olan
ilişkilerinin ve etkileşimlerinin üzerine düşünülmesi gereğini
çıkarmıştır.
Aslında sosyal bilimciler 166 farklı tanımı olan kültür
kavramı için ‘bir kavramın bu kadar çok tanımı varsa, onun
tanımlanamayacağını kabul etmek gerekir’ diyebiliyorlar. Kültür
tarihçileri insanoğlunun gelişme ve ilerleme göstererek hayatta kalma ve
varlığını sürdürme savaşındaki başarısını, kültürel bir varlık oluşuna
yani öğrendiklerini birikiminde saklayıp yeni nesillere aktarma yeteneği
ile becerisine bağlar.
Kültür gelişim sürecinde önce sözlü kültür doğmuş, daha
sonra yazılı kültür oluşmuştur. Bugün yazılı kültür ile beraber sözlü
kültür de devinim ve gelişimine devam etmektedir. Sözlü kültür de yazar
yoktur, anonimdir, doğaldır, metinsizdir, ezbere dayalıdır,
çeşitlenebilir, sürekli akış, dolaşım ve dolayısı ile değişim içindedir.
Bu kültür de çözümleme ve inceleme yoktur. Yazılı kültür yazılıdır,
metne bağlıdır, okuru değişebilse bile metin değişmez, üreten yalnızdır,
anlatıya istenilen sıklıkta dönülebilir, çözümleme ve inceleme
yapılabilir.

Aydın ve Aydınlanma

Aydın kişi genellikle öğrenim görmüş, çok okumuş,
kültürlü, bilgili, görgülü, ileri ve açık düşünceli, kendisi aydınlanmış
olduğu için çevresinide aydınlatabilecek nitelikte münevver,
entellektüel kişidir. Sosyal posizyonları itibariyle sosyal tabakalarda
herhangi bir sınıfa net özellikler göstermeyip, ancak toplumsal
ortalamanın çok üzerinde ileri bir eğitime, akla ve yeteneğe sahip bir
zümreya entelektüeller denilebilir. Entelektüeller aklın, zekanın,
yeteneğin ve bilginin toplamıyla yeni düşüncelere, görüşlere ve
sonuçlara giderler. Dilimizde entelektüel sözcüğü ‘Aydın, Münevver’
kelimeleriyle karşılanmaktadır. ‘Aydınlatılmış, ışıklı’ anlamına gelen
münevver kelimesi ilahi kökenli bir ışık olan ‘nur’ kökünden
türetilmiştir. Aydınlığın yani bilgi donanmanın, sadece akılla değil,
duygu, sezgi, kalp gibi diğer faktörlerin de katılarak sağlanabilmesi
anlamını vurgulaktadır. Aydın insan içinde yaşadığı toplumun ve dünyanın
dünü, bugünü ve yarını üzerinde düşünen, sorgulayan ve insanoğlunun
iyiliğine ve kötülüğüne olan halleri bağımsız olarak irdeleyen bir
yapıda olmalıdır. Gerektiğinde muhalif olmaktan çekinmeyen, körü körüne
inanmayı, bağlanmayı reddeten, kutsallaştırılanı sorgulayan, ezberleri
bozan düşüncededir. Yapısı gereği düşünen, kuşku duyan, gerektiğinde tüm
bunları dile getiren, tabulara karşı eleştirel görüşler geliştirebilen,
bağlantıları, geçişleri ve farklılıkları gören kişidir.
Aydın kişi içine doğduğu kültürün özelliklerini,
değerlerini, eğitimini olduğu ve sunulduğu üzere kabul etmek yerine
irdeler, eleştirir ve katkıda bulunur. Gelenekleri ve alışkanlıkları
başka türlü düşünerek sürekli bir üst gerçeği sorgular, bilinenle tatmin
olmaz. Kişisel sorumluluklarının içine toplumsal sorumluluğu dahil eder
ve böylece etrafındakilere ışık saçmaya başlamış olur. Aydın kişi
toplumsal konularda uyaran, ortaya koyan ve çözüm yolları öneren kişi
olmalıdır. Tüm bunları yapabilmesi için aydın kişi gerçekten özgür
olmalı ve inandığı doğruları ifade ederken herhangi bir grubun, kurumun,
toplumun veya herhangi bir birimin menfaatlerini gözetmemelidir.
İnandığı doğrular da dahil tek bir fikre veya akıma bağlı olmak yerine
her fikre ve düşünceye açık olmalı fakat sorgulamayı asla
bırakmamalıdır.
Herkes aydın olabilir mi sorusuna bazıları iki farklı
yaklaşım ve görüş geliştirmiştir:
Birinci görüş; aydınlanma dönüşümünün aslında tüm insanlarda doğuştan
var olan bir yetenek olduğunu ama bazılarının bu yeteneği kullanmaması
veya kullanabilecek şartlarda olmaması yüzünden aydınlanma sürecine
girilemediğini savunanlardır.
Diğer yaklaşım ise, aydınlanmanın ancak insan evriminin belirli bir
döneminden sonra oluşabileceği yönündedir.
Birince görüşe göre aydınlanma sürecinin başlaması için
zaten siz de var olanı fark etmeniz, keşfetmeniz yeterlidir. İkinci
yaklaşımda ise herkes aydınlanmaya aday değildir. Aydınlanmaya aday
olabilecek bireyler bu yetiyi bir şekilde (şans) kazanmış kişilerdir.
Bir bakıma seçilmişlerdir. Bu kişiler gelecekte ‘kozmik bilince’ ulaşmış
insan türünün öncüleridir. Bu yetiye sahip kişiler için gerekli olan ön
koşullar zaten var olmuştur.
Aslında neden, niçin, ne zaman, seçen ve seçilenler kim gibi aydın
kişinin sormaktan vazgeçmeyeceği sorular ikinci durumda boşlukta
kalmaktadır. Aydınlanma varoluşun anlamını arayan, ben kimim, neredeyim,
neden soruları ile birlikte toplumsal konuları da aynı şekilde
sorgular. Aydınlanma yolu, bu sorulara cevap aramaktan bıkmadan,
yorulmadan çıkılan bir yolculuktur. Avrupa’da Rönesans’tan sonra gelen
usun ve bilimin gelişip egemen olduğu aydınlanma çağından itibaren
birinci görüşteki aydınlanma akla daha yakın görünmektedir. Aydınlanma
özünde kolaycılığa teslim olmayan, klişelere, sloganlara sığınmayan akıl
yoludur. Aydınları sonuç olarak, toplumu değiştirmek için gerekli özel
şart ve yeteneklerle donanmış bir kesim olarak ele almak gerekir. Ancak
unutulmamalı ki, aydınları bir sınıf olarak değerlendirmek tartışmalı
sonuçlar getirir çünkü en azından sosyolojideki klasik ölçülere göre net
bir sınıf teşkil etmedikleri yönünde görüş birliği vardır. Zaten
duruma, ülkeye ve zamana göre değişse bile günümüzde aydınlar önce özgür
bir birey olarak hep beraber hareket edecek şekilde bir sınıf şuuru
taşımazlar ve başta da belirtildiği üzere çok özel şartlar için gerekli
olmadığı sürece kişiselliğini ve bireyselliğini korumalıdırlar.

» Domain Nedir ? Web Hosting Nedir ? Site Nasıl Hazırlanılır?
» Kültür Emperyalizmi
» Hapşırık-Genel Kültür
» Alman Kültür Tarihi
» Türkiye'nin Kültür Merkezleri