Makinanizin belirli araliklarla yedeklenmesi, sistem güvenliginin bir parçasi sayilabilir. Donanimdan meydana gelen bir hata sonucu veya yanlislikla girilen bir komut, sistemi açilamaz hale getirebilir. Ancak yedekleme ile bu tür kullanici hatalarinin önüne geçebilirsiniz. Yedekleme genellikle tüm sistem üzerinde yapilmaz. Sadece önemli sistem bilgilerini içeren dizinler yedekleme asamasina girmelidir.
Yedekleme üniteleri olarak teyp, disket veya baska diskler kullanilabilir. Teypler, büyük miktarda yedekleme islemleri için ön plana çiksa da birkaç dosyadan olusan paketlerin korunmasi söz konusu olacaksa disketler daha pratiktir. Internet üzerinde ise bagimsiz bir makina, kendi rutin görevi disinda yerel agda bulunan makinalarin yedeklerini belirli gün ve saatlerde almak üzere programlanabilir.
Sistemde fazla miktarda kullanici varsa yedekleme islemi ciddi bir düzene oturtulmalidir. Sistemdeki hayati dosyalar örnegin her hafta, üzerinde kullanicilarin bulunmadigi aksam saatlerinde yedeklemeye sokulabilir.
Yedekleme için birkaç yol önerilebilir. Kullanisli olmasi için yedeklemeyi yapan program, yedeklenen dosyalar arasindaki belirli bir dosyayi kolayca açabilmelidir. Bunun yaninda, yedek bilginin de bozulmasi ihtimali vardir. Yedegin içindeki tek baytin bozulmasi, bazi durumlarda tüm yedegin çöp yigini haline gelmesine yol açabilir. Dogru yedekleme programinin kullanilmasi bu anda önem kazanir.
Yedeklenecek olan dizinlerden en önemlileri, sistem konfigürasyon dosyalarinin yeraldigi /etc, kullanici dizinlerinin yeraldigi /home, bazi X Window dosyalarinin bulundugu /usr/X11/lib/X11 dizini altindaki bazi dosya ve dizinler, /usr ve /usr/local dizinde yeralan bazi dizin ve dosyalar ile /root dizinidir. Sart olmasa da yedekleme için yeriniz bolsa /tmp dizinini de koyabilirsiniz.
Elektronik postalari (/var/spool/mail) da unutmamak gerekir.
Asagidaki komut, /usr ve /home dizinlerini diskete yedekler.
$ tar cvMf /dev/fd0 /usr /home
tar komutununa verilen M parametresi yardimiyla bir disket doldugu zaman baska bir diskete devam etmenizi saglar. Dizinleri sikistirarak atmak için z seçenegini vermek yeterli olur. Sikistirarak yedekleme disket ya da teypte yer kazandiracaktir, ancak hata oldugunda verilerin kurtarilmasi daha zor olacaktir. Açmak için
$ tar xf /dev/fd0
komutu yeterlidir. Sikistirilarak diskete atilan yedekler için açarken de "z" kullanin. Disketleri sira ile numaralandirmayi ihmal etmeyin, yoksa bir disketten fazla yer kaplayan arsivleri açamazsiniz.
Linux'ta gerek SCSI, gerek floppy teyp destegi vardir. Özellikle çok veri yedekleyecekseniz teypler kaçinilmaz olur. Teyplere yedek alirken de yukaridaki floppy orneklerindeki gibi tar kullanabilirsiniz. tar'in yani sira sikça kullanilan yedekleme komutlari arasinda dump ve restore , cpio ve dd gösterilebilir. Linux'ta ilk SCSI teyp sürücüye /dev/st0, ikinciye /dev/st1 ... kullanarak, PC'lerde sikça kullanilan ``floppy teyp''lere de /dev/ftape üzerinden erisebilirsiniz. Piyasada bulacaginiz ortalama floppy teyplerin kapasiteleri 120M, 4mm SCSI teyplerin 4G, 8mm SCSI teyplerin ise 7G kadar olacaktir. Teybin kapasitesi kullandiginiz sürücünün yetenegine ve teybinizin uzunluguna göre degisir. Örnek olarak, bütün sistemin tar kullanarak ilk SCSI teybe yedeklemek için,
# tar cvf /dev/st0 /
Bir TCP/IP aginiz varsa, ve birden fazla Linux ya da UNIX makinasi kullaniyorsaniz, tek bir teyp sürücü ile bütün makinalarinizin, hatta Windows makinalarinizin bile (Linux'un yardimiyla) yedegini alabilirsiniz. Bu is için amanda gibi daha özellesmis ve yedekleme islemini otomatiklestiren bir program kullanabileceginiz gibi, GNU tar'dan da yararlanabilirsiniz. Örnegin tar ile, cclub.metu.edu.tr makinasindan, linux.org.tr makinasindaki floppy teybe yedek almak için,
# tar cvf linux.org.tr:/dev/ftape /home
komutundan yararlanabilir. Bu komutun çalismasi için linux.org.tr makinasinin root'unun .rhosts dosyasinda cclub makinasinin root'una izin verilmis olmasi gerekir. Bu islem güvenlik için sakincali oldugundan, bu is için özel bir kullanici açmak gibi bir yönteme basvurulabilir. Örnegin linux.org.tr'da yedek adli bir kullanici açtigimizi düsünelim. Bu durumda yukaridaki komutu,
# tar cvf
[Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]:/dev/ftape /home
seklinde yazabiliriz.
Sistemin Güncellenmesi
Tekrar Linux yüklenecek olan makina üzerinde halihazirda Linux bulunmasinin yararlari oldugu gibi bazi sakincalari vardir. Ilk olarak yararlarina deginmek gerekirse, yapilacak aslinda sadece isletim sisteminin bulundugu bölümü degistirmektir. Takas alaninin ayrilmasi, kullanici alaninin ayrilmasi gibi islemler bu durumda önceden yapilmis oluyorlar. Ancak yeni isletim sisteminin yüklenmesinin bazi zararlari da var.
Herseyden önce çalistigi bilinen bir isletim sistemi yenisi ile degistiriliyor. Gerçekten bunu gerektirecek bir sebep olmadikça bu tür güncellemelerden kaçinilmasi veya en aza indirilmesi gerekir. Yeni bir sistem, yeni bilinmeyenler ve az olsa bile çalismama riski getirecektir.
Eger sistem üzerinde belirli hizmetler veriliyorsa o hizmetlere iliskin verilerin bu güncelleme esnasinda yok olmamasina dikkat edilmeli. Mesela makina bir web sunucu olarak kullaniliyorsa web dosyalarinin bir sekilde yeni sisteme aktarilmasi gerekecektir .
Benzer sekilde güvenlik amaciyla makinaya ait tanimlarin (/etc) ve standart dagitim disinda yüklenmis paketlerin önceden yedeklenmesi gerekir.
Güncelleme için iki yöntem akla gelebilir, dogrudan yeni sistemi eskisinin üzerine bindirmek veya eskisini silerek yeniden yüklemek. Slackware sürümü için en sagliklisi eski sistemi silmektir. Çünkü degisik dagitimlarda dosya dagilimi farkliliklar gösterebilmektedir. Bunun sonucunda bazi dosyalar birden fazla yerde gözükebilmektedirler. Bir diger sakinca ise setup yaziliminin bazen bu durumda sasirabilmesi ve hata vermesi. Bazi ticari Linux sürümleri (Red-Hat, Debian, Caldera gibi) eski sürümü silmeye gerek birakmadan sistemi güncelleme özelligine sahipler.
Güncellemeniz gerekebilecek dizinler, /var/spool/mail, kullanici dizinleri (root dahil), /usr altinda gerekli dizinler, /var/adm/ ve /etc olarak sayilabilir. Bazen /etc içinde yer alan dosyalarin yeri veya sekli degismis olabilir. Onun için en güvenlisi teker teker dosyalari inceleyip kopyalamaktir. Belirli dosyalari yeni sistemi kurduktan sonra hemen kopyalayabilirsiniz :
/etc/group
/etc/printcap
/etc/hosts
...
Daha önce shadow kullanmayan bir sistemden shadow sistemine geçiyorsaniz, /etc/passwd ve /etc/shadow dosyalarinda gerekli degisiklikleri yapmadan yeni yerine kopyalamayin.
Ayrica ne olur ne olmaz diye çalistigini bildiginiz bir çekirdegi de yedege almayi ihmal etmeyin.
Anasayfa
