Sabit Disk Üzerinde Linux İçin Yer Açmak

Linux işletim sistemini yüklemek için sabit diskiniz üzerinde Linux için bir miktar yer ayırmak zorundasınız. Herhangi bir sabit disk bir işletim sisteminde kullanılabilmesi için ilk olarak bölümlere (partition) ayrılır. Daha sonra bu bölümler işletim sistemine uygun şekilde biçemlenir. Linux işletim sistemi kendi disk biçemini (ext2) kullanır. En yüksek verimi sabit disk üzerinde, kendi bölümünde, kendi disk biçemi altında çalıştığı zaman verebilir. Eğer ayrı bir bölümlendirme yapılamıyorsa, tavsiye edilmese bile MS-DOS biçemli bir disk üzerinde de Linux kurulabilir (UMSDOS) ancak bu sistemin performansı diğerine göre oldukça düşük olacaktır. Bu belgenin geriye kalan tüm kısımlarında bilgisayarınıza Linux yüklemek için sabit disk üzerinde Linux'a özgü bir bölüm ayrılacağı ve bu bölüme yükleneceği kabul edilecektir. MS-DOS biçemli bir disk hiyerarşisi altına Linux kurmak için UMSDOS-HOWTO belgesinden yararlanabilirsiniz. Eğer bilgisayarınızı bir süredir kullanıyorsanız, büyük bir ihtimalle sabit diskinizin tümünü kullandığınız işletim sistemi için ayrımış durumdasınızdır. MS-DOS kullanıyorsanız diskiniz bir (sadece C veya birden fazla (C: ..) bölüme ayrılmış durumda olabilir. MS-DOS altında bir disk üzerinde en fazla 4 temel bölüm olabilir (primary partition). Eğer daha fazla bölüme ihtiyaç varsa temel bölümlerden biri genişletilmiş bir bölüm olarak ayrılır (extended partition) ve bu bölüm üzerinde mantıksal bölümler ayrılır (logical partitions).

Bilgisayarınızda birden fazla bölüm varsa bir bölümü boşaltıp bu bölümü Linux için ayırabilirsiniz. Eğer tek bölümünüz varsa, veya mevcut bölümlerinizden birini tümüyle harcamak istemiyorsanız diskinizi yeniden bölümlemeniz gerekecektir. Klasik olarak bu durumda bölmek istediğiniz bölümdeki yazılımların yedeğini almanız, daha sonra MS-DOS altında fdisk yazılımı yardımı ile sözkonusu bölümü silmeniz, yeni boyutu ile yeniden yaratmanız, bu bölümü format komutu ile biçemlemeniz ve yedeğini aldığınız yazılımları yeniden yerleştirmeniz gerekecektir.

Bazı yazılımlar mevcut bölümünüzü iki parçaya ayırabilirler. Örnek olarak fips bu amaçla kullanılan bir yazılımdır. (Diskiniz üzerinde işlem yapan her yazılım az da olsa disk üzerindeki bilgilere zarar verme riski taşır. Bu tür yazılımlar ile çalışmadan önce önemli olduğunu düşündüğünüz bilgilerin yedeğini almaya özen gösterin). fips, defrag programı kullanıldıktan sonra bölümünüzü sizin belirleyeceğiniz boyutlarda iki bölüme ayırabilir.

Eğer bilgisayaranızı yeni alıyorsanız veya yeni bir disk alıyorsanız, bu diskin tamamını veya bir bölümünü Linux için kullanabilirsiniz. Bu amaçla diskinizde sadece Linux kullanmak istemediğiniz bölümleri ayırmanız (ve gerisini boş bırakmanız) yeterlidir. Linux bölümlerinin Linux altından biçemlenmesi gerekecektir.

Linux sabit disk üzerinde bir bölümden fazlasını kullanabilir. Özel olarak normal dosyaların yazılmadığı, hafıza gereken işler sırasında geçici bir alan olması amacıyla Linux bir takas alanına (swap space) ihtiyaç duyar. Bu takas alanı için en verimlisi sadece takas işlemi için ayrılmış küçük bir disk bölümü yaratmaktır.

Yoğun olarak Linux kullanan yerler için standart olarak dağıtımdan gelen işletim sistemini ayrı bir bölüme yüklemeleri kullanıcı alanları (/home) ve sonradan yüklenen yazılımlar (/usr/local) için ayrı bir alan ayırmaları tavsiye edilebilir. Bu sayede, işletim sistemi güncellemek son derece kolaylaşır, yeni işletim sistemi yüklerken sadece işletim sisteminin bulunduğu bölüm üzerinde işlem yapılır ve bu sayede kullanıcı alanlarının veya sonradan (dağıtım dışı) yüklenen yazılımların zarar görmeleri engellenebilir.

Her bir bölüm için ne kadar yer ayrılacağı hakkında çok şey yazılmıştır. Ne var ki yazılanların birçoğu sabit disklerin nadiren 200 Mbyte sınırını geçtiği günlerden kalmaktadır. Linux'un kaplayacağı alan, hangi paketleri kullanacağınıza çok bağlıdır. Kabaca her disketin 2-3 Mbyte arasında yer kaplayacağını düşünerek, yüklemek istediğiniz disketleri hesaplayarak kaba bir tablo çıkarabilirsiniz. Tecrübeli bir Linux kullanıcısı hangi yazılımları kullanıp hangilerini kullanmadığını daha iyi belirleyebilecek durumda olacaktır. Dolayısı ile yeni bir kullanıcı ortalama olarak 200 - 300 Mbyte kadar bir yer ayırmak isteyecektir. Bu, günümüzün disk kapasiteleri düşünülünce o kadar büyük bir alan değildir.

Takas alanı konusunda da çok şey yazılmıştır. Birçok kaynak takas bölümü için ayrılması gereken alanının gerçek hafızanın 2 katının biraz fazlası olarak kabul etmektedir. Pratikte 64-1000 Mbyte arasında bir alan fazlasıyla yeterli kalmaktadır. Ancak takas bölmeleri 2 gigabaytdan daha büyük olamaz. Eğer 2 gigabaytdan daha büyük takas alanı gerekiyorsa birden fazla takas bölmesi yaratmalısınız. Toplam 16 tane takas bölmeniz olabilir.

Takas alanı kullanırken, bir seferde daha fazla uygulama çalışmanızı sağlayacak şekilde Linux kullanılmayan sayfaları hafızadan diske taşır. Ancak, takas işlemi genelde yavaş olduğundan gerçek fiziksel hafızanın yerini dolduramaz. Ama çok fazla hafıza isteyen uygulamalar (X Pencere System gibi) eğer yeteri kadar fiziksel hafızanız yoksa takas alanına bel bağlar.

Tercih olarak, 20 GByte'lık bir disk üzerinde

Linux nedir denemek isteyen bir kişi için

Bölüm 1: DOS 1 Gbyte
Bölüm 2: Linux 2 Gbyte
Bölüm 3: Linux 'swap' bölümü 128 Mbyte

İşinde arada sırada Linux kullanan birisi için

Bölüm 1: DOS 4 GByte
Bölüm 2: Linux 4 GByte
Bölüm 3: Linux takas bölümü 256 MByte
Bölüm 4: DOS (DOS altında olarak gözükecek) 4 MByte

Internet üzerinde sadece Linux kullanılan bir bilgisayar için

Bölüm 1: Linux 1 GByte
Bölüm 2: Linux takas bölümü 1 GByte
Bölüm 3: Linux /usr 4 GByte
Bölüm 4: Linux /home 6 GByte