Madam Marie Curie

Başarılı insanlar ve hayatları çeşitli
dönemlerde insanların ilgisini çekmiş olan konuların başında
gelmektedir. Toplumlar her zaman üyesi bulunan bireyleri başarılı olma
yönünde güdelemiş, başarılı olan ya da başarılı kabul edilen kişileri
hayatları süresince takdir etmiş ve yaşamlarından sonra ise onları
sürekli olarak anmıştır. Eski dönemlerde başarılı olma alanı daha çok
devlet yönetimi, komutanlık, savaşçılık ve mimari gibi sanatlarla
sınırlı iken; 1700’lü yıllardan itibaren endüstri,bilim ve sanatın form
değiştirmesiyle birlikte, (eski alanlarda önemini korumuştur) bilim ve
sanat ön plana çıkmış görülmektedir. Kadınlar, bilimde, sanatta ve
diğer alanlarda gösterdiği performansları, başarıları ve hakkettiği
mevkilere yükselmeleri ile bir adım öne çıkmışlardır. Madam Marié Curie
hayat hikayesi, buluşu ve kazandığı başarılarla kendini kanıtlamış,
eşsiz insanlardan sadece bir tanesidir.


BİR HAYAT HİKAYESİ

Maria
Sklodowska 7 Kasım 1867 yılında Varşova’da dünyaya geldi. Henüz küçük
bir çocukken son derece güçlü belleğiyle dikkatleri çekiyordu. Fizik
öğretmeni olan babasının başarısız yatırımları ve Polonya’ nın
değerlerine bağlı olduğu ve fikirlerini uygunsuz zeminlerde dile
getirdiği için görevine son verilmişti. (Varşova Çarlik Rusyasının
işgali altındaydı) Annesi de beş çocuğa birden bakamadığı için okul
yöneticiliğinden ayrılmak zorunda kalmıştır. Çok geçmeden, bu maddi
sıkıntılara yenileri eklendi. Maria 8 yaşındayken annesini kaybetti.
Fakat babası entelektüel açıdan her zaman destek oldu. Orta öğrenimini
bir Rus lisesinde birincilikle bitirmiş olmasına rağmen, Maria
Sklodowska üniversite öğrenimine hemen başlayamamıştır. Özel dersler
vererek aile bütçesine katkıda bulunup, bir yandan da Leh gençlerinin
oluşturduğu gizli milliyetçi “özgür üniversite” de kadın işçilere lehçe
kitaplar okudu. 18 yaşında zengin ailelerin yanında özel öğretmenlik
yapıyor ve kazandığı ile Paris’te tıp öğrenimi gören kardeşinin
giderlerini karşılıyordu. 1891 yılının sonbaharında Maria Sklodowska
Varşova’ dan Paris trenine binerek, Polonya’dan ayrıldı. Bilimsel
çalışmalarına hemen başlamak için Sorbonne’ da Fen Fakültesine kaydoldu
ve Paul Appel, Gabriel Lipmann, Edmond Bouty’nin derslerine katıldı.
Aynı zamanda ünlü fizikçilerle tanıştı. Bu dönemde bir öğrenci
mahallesinde tuttuğu çatı katında yoksul ve zor bir yaşantı geçiren
Sklodowska, öğrenimini devam ettirebilmek için laboratuardaki
fırınların başında gözcülük yapıyor, bazen de şişeleri yıkıyordu. İki
yıl bu ağır şartlara katlandı; öyle zamanları oldu ki haftalarca kuru
ekmek ve peynirle yetinmek zorunda kaldı. Bilimsel çalışmalar yapmak
ihtirası ve aşkıyla yanıp tutuşan, bu genç kız sevdiği fizik derslerine
giriyor, en azından iç huzurunu koruyordu. Maria, aynı laboratuarda
kardeşiyle birlikte fiziko-elektrik araştırmalar yapan Pierre Curie ile
tanıştı. 1894’te çalışma arkadaşlıkları, hissi bir dostluğa dönüştü ve
25 Temmuz 1895’te evlendiler. Fransa’da ismi bütün dünyanın bildiği
gibi Madam Marié Curie olarak değiştirildi. Pierre Curie ile olan
beraberlikleri, yıllar boyu sürecek bir çalışmanın temelini oluşturdu.
1898 yılında polonyumu ve ardından radyumu bularak bilim tarihinde
çığır açtı. 1897 ve 1904 yılında doğan kızları İréne ve Eve’ in
doğumları hiçbir zaman onun çalışmalarını etkilemedi. 19 Nisan 1906
yılında yaşanan trajedi, Marié Curie için büyük yıkım oldu. “1906
yılının 19 Nisan Perşembe günü Paris’te bardaktan boşanırcasına yağmur
yağıyordu. Pierre Curie, saat iki buçuğa doğru fakülteden çıkmış
Dauphine caddesinde karşıdan karşıya geçmek üzereydi. Dalgın dalgın
yürürken birdenbire dolu dizgin gelen bir at arabasıyla karşılaştı.
Pierre, hayvanın boynuna sarılıp kurtulmayı denediyse de ıslak olan
taşlar üzerinde kayıp beygirin altına yuvarlandı. Altı tonluk koca
arabanın altında kalan bilgin, hemen oracıkta öldü. Hayat ve Çalışma
arkadaşını kaybeden Marié Curie, uğradığı bu ağır darbeyi metanetle
karşıladı. Kendisini iyiden iyiye çalışmalarına verdi. Bir ay sonra
kocasının Sorbonne’ da ki kürsüsüne profesör olarak atandı.” 1910
yılında radyoaktiflik üzerine gerçekleştirdiği bilimsel çalışmalarını
yayınladı. Bir sonraki yıl Nobel Kimya Ödülünü kazandı. Curie, Belçika,
Brezilya ve Çekoslovakya’ ya geziler düzenleyerek, buralarda dersler
verdi. Milletler Cemiyeti Konseyi tarafından Uluslararası Düşünsel
İşbirliği Komisyonu’ nun üyeliğine getirildi, Paris’te Curie Vakfının
kurulmasına öncülük etti ve Varşova’da ki kız kardeşi Bronia’nın
yönetimindeki Radyum Enstitüsünün açılışını yaptı. Marié Curie ‘nin en
önemli katkılarından biri de yalnızca hastalıkların iyileştirilmesi
için değil, aynı zamanda nükleer fizik araştırmalarına kaynak sağlamak
amacıyla radyoaktif elementlerin biriktirilmesinin zorunluluğunu
göstermesiydi. Onun bu çabalarının sonucunda toplanan radyoaktif
maddeler, daha sonra ortaya çıkan parçacık hızlandırıcılarına tek
kaynak oldu. 1920’ lerin sonunda İréne Curie ve eşi Frédéric Joliot ‘un
radyum D ve polonyum ile gerçekleştirdiği çalışmaları başarıya ulaştı
ve Sir James Chadwick’ in nötronu bulmasına yardımcı oldu. 1934’ te
İréne ve Frédéric Joliot yapay radyoaktifliği keşfettiler. Marié Curie
bu buluştan sonra, 4 Temmuz 1934 yıllında Sallanches yakınları,
Fransa’da radyoaktif ışınların sebep olduğu kan kanserinden öldü. Marié
Curie sadece çalışmaları ve aldığı ödüllerle değil, kendisinden sonra
gelen fizikçileri ve kimyacıları etkilemesiyle dikkat çekmiş, bilimsel
buluşların hiçbir zaman karşılık beklemeksizin insanlığa sunulmasını
savunarak bilim tarihindeki yerini almıştır.

BÜYÜK KEŞİF:
Büyük
keşif, Profesör Henri Becquerrel ‘in laboratuarındaki karanlık bir
odada bir fotoğraf camının üzerine bıraktığı uranyum tuzunun camı
etkilemesi sonucunda başladı. Becquerrel, bu durumdan uranyum
tuzlarının ışın yaymakta olduğu sonucunu çıkardı ve bunun üzerine
uranyum kapsayan ve bir mineral olan “Uranitit” ‘i incelemeye başladı.
Bu mineralin daha önceki etkileşimden daha fazla bir etki içerdiğini
keşfetmesi sonucunda bu etkileşimin içinde başka bir element daha
olabileceğini ileri sürdü. Becquerrel elde ettiği sonuçları Marié ve
Pierre Curie ile paylaştı ve bu yeni elementi araştırmaya koyuldular.
Araştırmalarını Fen Fakültesi Fizik Enstitüsünün bodrum katında yer
alan küçük bir depoda sürdürdüler. “Burası hurdaya çıkarılmış makine ve
cihazların depo edildiği nemli bir mahzendi. Zehirli gazlar laboratuarı
tam bir cehenneme çeviriyordu. Mahzendeki masaların üzeri külçelerden
alınan numunelerle dolup taşıyordu.” Pierre ve Marié Curie, Bohemya’nın
Sankt Joachimsthal kasabasında Uranitit madenleri işleten Avusturya
hükümetinden, cam ve boya sanayisinde kullanılan bu maddeden
gönderilmesini istediler. Bir ton Uranitit gönderilmesiyle birlikte
zorlu bir çalışma devresi başlamış oldu. Bütün gün kilolarca Uranitit’
i arıtıyorlar, arıtılmakta olan külçeden çıkan zehirli gazlar,
gözlerini yaşartıyor ve buhardan nefesleri kesiliyordu. Fakat Marié
Curie asla yılmadı ve bu kutsal amaç uğruna çalışmalarına devam etti.
Uzun süren çalışmalardan sonra, Uranitit elli kiloluk bir cevher haline
getirildi ve nihayet 1898 Temmuzunda bu maddeden yeni bir element’ i
ayrıştırmaya başardılar. Bu element Marié’ nin anavatanına olan
saygısından dolayı “Polonyum” olarak adlandırıldı. Yorucu çalışmalar
devam etti ve 45 ay sonra mutfak tuzuna benzeyen toz kırıntısı ortaya
çıktı. Aranılan esrarengiz madde bulunmuştu: RADYUM. Curie’ ler bu
maddenin uranyumdan iki milyon defa daha güçlü olduğunu bilim dünyasına
açıkladılar. 1903 yılında da Nobel Ödülünü kazandılar.

BAŞARILI BİR KADIN:
Madam
Marié Curie’ nin başarılarıyla süslediği hayat hikayesi, orta
öğrenimini gördüğü bir Rus lisesinden 16 yaşında altın bir madalya ile
mezun olmasıyla başladı. 1891 yılında Paris’e yerleşen Curie, hemen Fen
Fakültesine kaydoldu ve kısa sürede Jean Perrin, Charles Maurin ve Aime
Cotton gibi ünlü fizikçilerle tanıştı. İki yol sonra fizik lisansı
sınavını vererek, Lippmann’ın araştırma laboratuarında çalışmaya
başladı. 1894’te de matematik lisansı sınavını ikincilikle
bitirdi.1895’ te hayatlarını birleştiren Marié ve Pierre Curie yıllar
boyunca verimli çalışmalarıyla bilim dünyasına katkıda bulundular.
Birlikte,1898 yazında polonyumu ve birkaç ay sonrada radyumu
keşfettiler. 1903 yılının haziran ayında “Radyoaktif Maddeler Üstüne
Araştırmalar” teziyle doktora derecesini alan Marié Curie, Pierre Curie
ile birlikte Royal Society’ nin Davy Madalyasıyla ve Becquerel ile 1903
Nobel Fizik Ödülüyle ödüllendirildi. 1904 yılında Pierre Curie’nin
yönettiği laboratuara başasistan olarak atandı. Fakat 1906 yılında
eşinin ölümü üzerine Marié Curie, Sorbonne Üniversitesi’nin fizik
kürsüsüne atanarak, eşinin yerine geçti ve bu üniversitede ders veren
ilk kadın öğretim görevlisi oldu. İki yıl sonra hemen profesörlüğe
yükseltildi ve 1911 yılında Nobel Kimya ödülünü tek başına aldı. Ayrıca
1914’ te Paris Üniversitesi Radyum Enstitüsü’ nün kurulmasına öncülük
etti. 1. Dünya Savaşı sırasında, kızı İréne ile birlikte Fransız
ordusunda radyoloji servislerinin kurulmasına yönelik çalışmalarda
bulunan Curie, 1921’ de iki kızıyla birlikte Amerika’ya yaptığı gezi de
Başkan Warren G. Harding kendisine Amerikan kadınlarının kendi
aralarında topladıkları parayla aldıkları 1 gr. Radyumu armağan
ettiler. 1922’ de de Tıp Akademisi Üyeliğine seçildi. Bundan sonraki
çalışmalarını radyoaktif maddelerin kimyasal yapılarının araştırılması
ve bu maddelerin tıp alanındaki uygulamaları üzerine yoğunlaştırdı.
Madam
Marié Curie yaşamını zor şartlar altında sürdürmüş, Öğrenmek,
keşfetmek, kendisinden sonra gelen nesillere ve bilim adamlarına
arkasından birşeyler bırakabilmek için çabalamıştı. Annesinin ve
babasının da eğitimci olmalarının hem kendisinin, hem de diğer
kardeşlerinin bilime olan saygıları yönünden etkisi büyüktür. Eşinin de
bilim adamı olması sonucu kızlarının da bilim için şevkle çalışmaları
hiçte şaşırtıcı değildir. Curie ailesi daima diğer bilimcilerle yaptığı
uzun meşakkatli çalışmalarının ardından büyük keşiflerde bulunmuş,
çalışmaları ödüllendirilmiş, bu istikrarı hiç bozmamış ve böylece
insanlık tarihine örnek olmuştur. Kısaca o, bir idol olarak bilim ve
hayat adına verdiği mücadelelerle dolu zorlu yaşamını, başarılarıyla
süslemiş, ender kadınlardan biridir.