Niels Bohr ( 1885 - 1962 )

Niels Bohr ( 1885 - 1962 )


Atom ve
molekül yapısı için mo­dern bir teori kuran Danimarkalı ünlü fizikçi.
188S'te Kopenhag'da doğdu. Babası Kopenhag Üniversitesinde profesör
olduğundan, iyi bir çevrede yetişti. Kendisinin merak ve kabiliyeti
yanında, aynı üniversitede baba dostu iyi bir fizikçi bulunması, onun
çalışmalarında büyük fayda sağladı. İlk çalışması olan, suyun yüzey
gerilimi için teorik ve tecrübi araştırmalar, şöhretinin basama­ğı
oldu. Bu başarısı ona 1907'de Kopenhag Aka­demisinin altın madalyasını
kazandırdı. Cambridge ve Manchester'de çalışmalarına aralık vermeden
devam etti (1912-1916). Rutherford'un 1911 yı­lında atom yapısı ile
ilgili olarak ortaya sürdüğü fi­kirler üzerine kendi teorisini kurdu.

***
Rutherford
teorisine göre atom, artı yüklü bir çekirdek ile bunun çevresinde dönen
eksi yüklü elektronlardan meydana gelmekteydi. Böyle bir model klasik
fizik kurallarına uymuyordu. Çünkü elektronların çekirdek etrafındaki
hareketleriyle ışın salmaları sonucu enerji kaybedip çekirdeğe
ya­pışmaları gerekirdi. Halbuki böyle bir olay müm­kün değildi.

Öte
taraftan Max Planck da enerjinin kuvanta denilen küçük tanecikler
biçiminde olduğu teorisi­ni ileri sürmüştür. Bohr, Rutherford ile
Planck'ın görüşlerini birleştirerek yeni bir teori ortaya attı. Bohr'a
göre elektronlar çekirdek etrafında değişik enerji seviyelerindeki
yörüngelerde hareket ederler. Buna göre elektronlar enerji
neşretmeyebilir, ancak bir yörüngeden diğer bir yörüngeye atlarken ya
enerji alır veya verirler. Böylece bu teori sayesinde tayfların izahı
da mümkün oluyordu.

Bohr, tutulan veya neşredilen ışınların
fre­kansının elektron yörüngeleri arasındaki enerji farkından
kaynaklandığını ortaya koydu. Bazı bi­lim adamları tarafından sonradan
Bohr teorisine bazı değişiklikler getirildi. Mesela elektron
yö­rüngelerinin elips biçiminde olması ve elektron­ların bir tanecik
değil de dalga olduğu teorisi gibi. Bu başarı ve çalışmalarından dolayı
Bohr'a, Kopenhag'da profesörlük unvanı verildi ve 1920'de Teorik Fizik
Enstitüsüne direktör oldu.

Atom ve molekül yapısı için kurduğu
modem teori sebebiyle 1922 Nobel Fizik ödülünü ka­zandı. İkinci Dünya
Harbinin sonlarına doğru İs­veç'e, oradan da İngiltere'ye gitti.
Nükleer silah­ların, savaşta kullanılmasına karşı çıktı. Daha son­ra
Danimarka Fen ve Edebiyat Akademisi Baş­kanlığına getirildi. Ölümüne
kadar bu görevde kaldı. 1962 yılında öldü.


Alıntı